نام کشور: جمهوری اسلامی ایرانی
نام بین المللی: ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN
موقعیت: جنوب غرب آسیا
مساحت: ۱۶۴۸۱۹۵کیلومتر مربع
جمعیت: ۸۳۵۰۰۰۰۰ نفر در سال ۱۴۰۲
پایتخت: تهران
دین رسمی: اسلام، مذهب شیعه
زبان رسمی: فارسی
واحد پول: ریال، تومان
آب و هوا: چهار فصل با آب و هوای نسبتا خشک
جغرافیا
کشور ایران با وسعتی بیش از ۱.۶۴۸.۱۹۵ کیلومتر مربع (شانزدهمین کشور جهان از نظر مساحت) در جنوب غربی قاره آسیا واقع شده است.
ایران به لحاظ موقعیت جغرافیائی در نیمـه جنـوبی منطقه معتدل شمالی بین ۰۳، °۲۵ و ۴۷، °۳۹ عرض شمالی از خط استوا و ۱۴، °۴۴ و ۲۰، °۶۳ طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار دارد.
سرزمین ایران بطور کلی کوهستانی و نیمه خشک بوده و میانگین ارتفاع آن بیش از ۱۲۰۰ متر از سطح دریاست. بیش از نیمی از مساحت ایران را کوهها و ارتفاعات، یک چهارم آن را دشت ها و کمتر از یک چهارم دیگر آن را نیز زمین های در دست کشت تشکیل می دهد. پست ترین نقطه داخل ایران با ارتفاع ۵۶ متر در چاله لوت و بلند ترین آن قله دماوند با ارتفاع ۵۶۲۸ متر در میان رشته کوه البرز قرار دارد، در کناره جنوبی دریای خزر ارتفاع زمین ۲۸ متر پایین تر از سطح دریای آزاد می باشد. در شمال ایران دریاچه خزر، به عنوان بزرگترین دریاچه جهان و در جنوب ایران خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند.
ایران از شمال به جمهوری ترکمنستان ، دریای خزر ، جمهوری‌های آذربایجان و ارمنستان، از مغرب به ترکیه و عراق ، از مشرق به پاکستان و افغانستان و از جنوب به دریای عمان و خلیج فارس محدود است و در مجموع محیط پیرامون ایران بالغ بر ۸۷۳۱ کیلومتر است که ۲۷۰۰ کیلومتر آن مرز آبی و ۶۰۳۱ کیلومتر آن مرز زمینی است.
مرتفع‌ترین نقطه ایران، قله دماوند با ۵۶۲۸ متر ارتفاع، طولانی‌ترین رودخانه، رود کارون با ۹۵۰ کیلومتر امتداد (تنها رود قابل کشتیرانی )، بزرگترین دریاچه ،دریاچه ارومیه با ۴۸۶۸ کیلومتر مربع وسعت، و بزرگترین جزیره، جزیره قشم با ۱۴۹۱ کیلومتر مربع وسعت است.
زبان
زبان رسمی کشور ایران زبان فارسی است که از زبانهای قدیمی جهان به شمار می رود. این زبان در گذشته از دریای مدیترانه تا شبه جزیره هند گسترش داشته است. امروزه مردم کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان به زبان فارسی صحبت می کنند. زبان فارسی در بحرین، عراق، پاکستان، کویت، امارات متحده عربی، قطر، روسیه، جمهوری آدربایجان، قرقیزستان، قزاقستان، ترکمنستان، چین و هند نیز دارای گویشور بومی است. با توجه به رسمی بودن فارسی در ایران، افغانستان و تاجیکستان و تسلط گویشوران دیگر زبان‌ها بِدان در کنار زبان بومی خود، روی‌هم‌رفته می‌توان شمار فارسی‌گویان جهان را بیش از ۱۲۰ میلیون تن برآورد کرد. فارسی همچنین هشتمین زبان پرکاربرد در محتوای وب است. زبان فارسی از نظر آثار ادبی و شمار و گوناگونی واژگان و همچنین ضرب‌المثل‌ها یکی از غنی‌ترین و پرمایه‌ترین زبانهای جهان است. زبان فارسی ساختار ساده ای دارد و یادگیری آن آسان است.
در ایران زبانهای دیگری از جمله زبان ترکی، عربی، کردی نیز در مناطق خاصی مورد استفاده قرار می گیرد. همچنین زبان فارسی در مناطق مختلف ایران با لهجه های متفاوت صحبت می شود.
خط
خط مردم ایران با استفاده از الفبای خط عربی است که بعد از پذیرش اسلام توسط ایرانیان تکامل پیدا کرده و به عنوان خط رسمی در ایران استفاده می شود.
تقویم
مبدأ تاریخ ایران، سال مهاجرت حضرت محمد، آخرین پیامبر خداوند، از شهر مکه به شهر مدینه و تشکیل حکومت اسلامی است (۶۲۲ میلادی). آغاز سال روز اول بهار است (۲۲ مارس). اسامى و مدت ایام ماه‌ها به این ترتیب است: ۱- فروردین ۳۱ روز ۲- اردیبهشت ۳۱ روز ۳- خرداد ۳۱ روز ۴- تیر ۳۱ روز ۵- مرداد ۳۱ روز ۶- شهریور ۳۱ روز ۷- مهر ۳۰ روز ۸- آبان ۳۰ روز ۹- آذر ۳۰ روز ۱۰- دى ۳۰ روز ۱۱- بهمن ۳۰ روز ۱۲- اسفند ۲۹ روز.
روز تعطیل در ایران روز جمعه است.
وضعیت سیاسی
حکومت ایران، جمهوری اسلامی و روز ملی آن روز بیست و دوم بهمن می باشد. حکومت ایران تا سال ۱۳۵۷ هجری شمسی حکومت پادشاهی بود که با وقوع انقلاب مذهبی در این سال، تبدیل به حکومت جمهوری اسلام شد. حکومت جمهوری اسلامی یعنی حکومتی که دارای مجلس بوده و مسئولین کشور از طریق برگزاری انتخابات مختلف تعیین می شوند اما قوانین و مقررات بر اساس احکام و دستورات دین اسلام و منطبق با آنها تصویب و اجرا می شود. پایتخت سیاسی و اقتصادی ایران شهر تهران است که بیش از ۱۴ میلیون نفر جمعیت دارد و در نیمه شمالی مرکز ایران واقع شده است. به لحاظ سیاسی کشور ایران بر اساس شرایط قومی، فرهنگی، اقتصادی و آب و هوایی به ۳۱ منطقه مجزا تقسیم شده است که به آنها استان گفته می شود. پس از استان تهران، استانهای اصفهان، خراسان رضوی، فارس و آذربایجان شرقی از مهمترین استانهای ایران هستند که به ترتیب شهرهای اصفهان، مشهد، شیراز و تبریز مرکز این استانها می باشند.
پرچم
پرچم ایران از سه ردیف افقی مساوی تشکیل شده که رنگ سبز در بالا، سفید در وسط و قرمز در پایین‌قرار دارد. آرم ملی (کلمه الله) با رنگ قرمز در وسط قسمت سفید قرار گرفته است. کلمه الله اکبر با رنگ سفید و رسم الخط عربی ۱۱ مرتبه در طول لبه پایین ردیف سبز و ۱۱ مرتبه‌در طول لبه بالای ردیف قرمز تکرار گردیده است.
اقتصاد
ایران کشوری نفت خیز محسوب می شود و در مجموع ذخایر نفت و گاز جزء سه کشور اول دنیاست. فعالیتهای معدنی، کشاورزی و باغبانی و لبنی نیز در ایران رونق دارد. ایران همچنین جزو ده کشور اول دنیا از نظر جاذبه‌های گردشگری و جزو پنج کشور اول جهان از نظر تنوع گردشگری و جزو سه کشور اول جهان از نظر تنوع صنایع دستی است. ایران نقطه اتصال آسیا و اروپاست و به لحاظ موقعیت جغرافیایی و ترانزیت، نقطه استراتژیک محسوب می شود. در سالهای اخیر اقتصاد ایران توسعه زیادی در تولیدات صنعتی پیدا کرده است. نقطه منفی اقتصاد ایران تورم است.
مهمترین صادرات ایران، نفت و گاز، محصولات صنایع دفاعی و هوایی، محصولات پتروشیمی، فولاد و فلزات، محصولات کشاورزی و غذایی (از جمله پسته، زعفران، کشمش و خاویار)، انواع سنگ معدنی و مصالح ساختمانی، لوازم خانگی و منسوجات و فرش است.
مهمترین واردات ایران، ماشین آلات صنعتی و صنایع فلزی، وسایل الکترونیک و دیجیتال، مواد غذایی و دارویی، لوازم بهداشتی و آرایشی، منسوجات و پوشاک، و محصولات کشاورزی و غذایی به خصوص ذرت و خوارک دام است.
از نظر کشاورزی، مهمترین محصولات ایران را مرکبات، گندم، برنج، غلات، چغندر قند، میوه، دانه‌های روغنی (پسته، بادام، گردو)، پنبه، محصولات‌لبنی، پشم، خاویار تشکیل می دهند.
آب و هوا
ایران از لحاظ آب و هوایی یکی از منحصر به فردترین کشورهاست. اختلاف دمای هوا در زمستان میان گرمترین و سردترین نقطه گاهی به بیش از ۵۰ درجهٔ سانتی گراد می‌رسد.
ایران کشوری چهار فصل با آب و هوای نسبتا خشک محسوب می‌شود و با تابستانهای طولانی در اکثر بخش‌های آن شناخته می‌شود. همچنین، آب و هوای ایران در زمستان‌های کوتاه آن سرد می‌باشد. ماه دی و بهمن سردترین ماه های ایران و ماه تیر گرمترین ماه محسوب می‌شوند.
آب و هوای ایران در نزدیکی مناطق ساحلی خلیج فارس و دریای عمّان بسیار گرم و مرطوب می‌باشد. ساحل شمالی کشور که از دریای خزر تا رشته کوه‌های البرز ادامه دارد با ویژگی‌هایی همچون: جنگل‌های انبوه، بارش‌های سنگین و رطوبت بالا شناخته می‌شود.
ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﻓﻼﺗﯽ ﺍﺳﺖ ﻣﺮﺗﻔﻊ ﮐﻪ ﺩﺭ ﻋﺮﺽ ﺟﻐﺮﺍﻓﻴﺎﻳﯽ بیست و پنج تا چهل درجه ﺩﺭ ﻧﻴﻢ ﮐﺮﻩ ﺷﻤﺎﻟﯽ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﮔﺮﻣﯽ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. مناطق کویری و نیمه کویری بیش از نیمی از مساحت کشور را اشغال نموده است. حدود یک سوم ایران نیز کوهستانی است و بخش کوچکی از ایران (شامل جلگهٔ جنوب دریای خزر و جلگهٔ خوزستان) از جلگه های حاصلخیز تشکیل شده است. ایران دارای تنوع اقلیمی بالایی می باشد. از شمال تا جنوب کشور، به تدریج با مناطق آب و هوایی متفاوتی مواجه می شویم. ایران از نظر بارندگی جزو مناطق آب و هوایی خشک و نیمه خشک به شمار می رود. میزان بارش سالانه در نقاط مختلف کشور و در فصول مختلف سال متغیر است.
داغ‌ترین نقطه زمین در سال ۲۰۰۴ و ۲۰۰۵ میلادی، در نقطه‌ای در کویر لوت ایران بوده‌است.
ایران از لحاظ بارندگی در سطح نیمه‌خشک و خشک است. میزان بارندگی در ایران بسیار متغیر است. درحالیکه در نواحی شمالی ایران بارندگی به بیش از ۲۱۱۳ میلیمتر نیز می‌رسد. در نواحی مرکزی و جنوبی که عمدتا بیابانی و کویریاست، بارش عمدتاً بسیار کم و در حدود ۱۵ میلیمتر است.
اختلاف دمای هوا در ایران در نقاط مختلف زیاد است. در حالی که در فصل زمستان دمای شهرکرد در شب به ۳۰- درجه هم می‌رسد، مردم اهواز هوای تابستانی (۵۰ درجه) را تجربه می‌کنند. هوای سواحل شمالی در تابستان گرم و مرطوب و در زمستان معتدل می‌باشد. نواحی شمال غرب و غرب تابستانهای معتدل و زمستان‌های سرد و نواحی جنوبی تابستان‌هایی به شدت گرم و زمستان‌هایی معتدل دارند.
فرهنگ و سبک زندگی
ایران یکی از قدیمیترین سکونتگاههای انسان و از گهواره های تمدنی است. امپراطوری هخامنشی پنج قرن قبل از میلاد بر حدود نیمی از مردم کره زمین حاکمیت داشته است. با ظهور اسلام، مردم ایران مسلمان شدند و در حال حاضر بیش از ۹۹ درصد مردم ایران مسلمان هستند و در کنار آنان اقلیتهای زرتشتی، مسیحی و یهودی نیز زندگی می کنند. بیش از ۹۰ درصد از مسلمانان ایران پیرو مذهب شیعه دوازده امامی هستند که معتقد به ظهور مهدی، امام دوازدهم، در آخر الزمان و تشکیل حکومت الهی و گسترش عدالت و امنیت در جهان اند.
فرهنگ مردم ایران بسیار غنی و متنوع است و تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله تاریخ، ادیان، زبان، هنر، ادبیات و جغرافیای منطقه قرار گرفته است. در جامعۀ ایران اقوام و مذاهب مختلفی وجود دارد که هرکدام تا حدی تأثیرگذار بر فرهنگ و هویت ملی کشور بوده‌اند. مردم ایران معمولاً به مهمان‌نواز، مهربان و خونگرم بودن مشهورند. مراعات اصول اخلاقی و اجتماعی مانند صداقت، صبر، بردباری و عدالت از جمله ویژگی‌های مهم فرهنگ مردم ایران است. همچنین ارزش‌هایی مانند احترام به والدین، ارج نهادن به افراد سالمند، پایبندی به ارزش‌های اخلاقی روابط اجتماعی را در این جامعه تقویت می‌کند. هنر و ادبیات ایران نیز بخش مهمی از فرهنگ این کشور را شکل می‌دهند. شعر، ادبیات کلاسیک و معاصر، موسیقی، نقاشی و معماری از جمله عواملی هستند که هویت فرهنگی ایران را تأثیرگذار می‌سازند. جشن‌ها و روزهای ملی مناسبتهای مهمی در تقویم ایران هستند، از جمله نوروز (سال نو ایرانی) و شب یلدا و روزهای ملی‌مذهبی، مانند عید قربان و عید فطر. همچنین برخی دیگر از مناسبتهای مذهبی مانند ایام محرم یا ایام فاطمیه نیز در ایران مراسمات زیبا و منحصربفردی برگزار می شود.
مشاهیر علمی ایران
ایران مهد تربیت دانشمندان و بزرگان علمی بسیاری مخصوصا در زمان گذشته بوده است. برخی از مشاهیر علمی بزرگ ایران عبارتند از:
– ابوریحان محمدبن‌احمد بیرونی، ( ۳۵۲ تا ۴۲۷ هجری شمسی) ریاضیدان، فیزیکدان، منجم، انسانشناس و مورخ
– ابوجعفر محمد بن محمد بن حسن توسی مشهور به خواجه نصیرالدین، ( ۵۷۹ تا ۶۵۳ هجری شمسی) شاعر، فیلسوف، متکلم، فقیه، ستاره‌شناس، اندیشمند، ریاضی دان، منجم، پزشک و معمار ایرانی
– ابوموسی جابر بن حیان، (۷۲۱ تا ۸۱۵ هجری شمسی) پدر علم شیمی
– ابوبکر محمد بن زکریای رازی، (۲۴۳ تا ۳۰۴ هجری شمسی) پزشک، فیلسوف، داروساز و شیمی‌دان ایرانی و کاشف الکل
– ابوالوفاء محمد بوزجانی، (۳۱۹ تا ۳۷۶ هجری شمسی) ریاضی دان و منجم
– غیاث‌الدین جمشید کاشانی، (۷۵۸ تا ۸۰۸ هجری شمسی) حسابدان و ریاضیدان
– محمد بن موسی خوارزمی، (۱۵۹ تا ۲۲۹ هجری شمسی) پدر علم جبر
– ابوعلی حسین‌بن‌عبدا… بن‌حسن‌بن‌علی‌بن‌سینا مشهور به ابوعلی سینا، (۳۵۹ تا ۴۱۶ هجری شمسی) پزشک بزرگ ایرانی
– غیاث‌الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری معروف به خیام، (۴۲۷ تا ۵۱۰ هجری شمسی) فیلسوف، ریاضی دان، ستاره‌شناس و شاعر بزرگ ایرانی.