بنا به آخرین گزارش موسسه پژوهش و برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم جمهوری اسلامی ایران، هم‌اکنون حدود ۲۵۶۹ دانشگاه در کشور وجود دارد که شامل انواع دانشگاه ها (دانشگاههای دولتی، پردیس خودگردان وابسته به دانشگاه دولتی، آزاد اسلامی، مؤسسات آموزش عالی غیرانتفاعی، دانشگاههای آموزش از راه دور (پیام نور)، دانشگاه جامع علمی کاربردی و دانشگاه مجازی) می‌باشند که در زیر به بررسی هر یک از انواع دانشگاه ها خواهیم پرداخت.
اول: دانشگاههای دولتی یا سراسری
دانشگاه “سراسری” و “دولتی” مجموعهٔ دانشگاهی وابسته به وزارت علوم تحقیقات و فناوری یا وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی است که هزینه آن توسط دولت پرداخت می‌شود.
در سالهای اخیر دانشگاههای دولتی اقدام به تشکیل واحدهای فرعی به نام «پردیس خودگردان یا بین الملل» کرده اند که دانشجویان را با پرداخت هزینه ثبت نام می کنند. کیفیت پردیسهای دانشگاههای مختلف متفاوت است، در برخی دانشگاهها اساتید و تیم آموزش و ساختمان محل برگزاری دوره کاملا با دانشجویان روزنانه یکسان است و آموزش کیفیت یکسان با دوره روزانه دارد، در برخی دیگر از دانشگاهها، نظام آموزشی کاملا متفاوت است و معمولا کیفیت پردیس کمتر از کیفیت دوره های اصلی است.
«دوره های مجازی» یکی دیگر از بسترهای ارائه آموزش در دانشگاههای دولتی است. در دوره های مجازی دانشجویان می‌توانند از طریق اینترنت اقدام به ثبت‌نام آموزشی در دانشگاه کرده و از میان لیست دروس ارائه‌شده دروس موردنظر خود را انتخاب کنند و از جلسات مجازی دروس استفاده کرده و موفق به اخذ مدرک گردند. این نوع مراکز برای افرادی که وقت کافی برای حضور در سر کلاس‌های درس را ندارند، مناسب است.
در حال حاضر بسیاری از دانشگاههای دولتی به ارائهٔ دروس به‌صورت مجازی پرداخته‌اند.
دانشگاههای دولتی از بهترین و بالاترین سطح و رتبه میان دانشگاههای ایران برخوردارند.
دوم: دانشگاههای آزاد اسلامی
دانشگاه آزاد اسلامی، دانشگاهی غیردولتی است که کار خود را در سال ۱۳۶۱ با نخستین واحد دانشگاهی، یعنی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی آغاز کرد. دانشگاه آزاد اسلامی امروزه جزو برترین دانشگاههای ایران است و در میان دانشگاههای معتبر جهانی نیز مقام خوبی دارد. این دانشگاه در قبال خدمات آموزشی که ارائه می دهد، از دانشجویان هزینه دریافت می‌کند و به صورت خصوصی اداره می‌شود.
سوم: دانشگاههای غیرانتفاعی
موسسه‌های غیرانتفاعی، مراکزی هستند که از بودجهٔ غیردولتی استفاده کرده و به‌صورت مستقل زیر نظر هیئت‌امنای مؤسسه اداره می‌گردند. در این مراکز، تحصیل همراه با پرداخت است. به دلیل مستقل بودن این دانشگاهها از بخش دولتی دارای سطح علمی پایینی نسبت به بقیهٔ مراکز آموزشی هستند.
چهارم: دانشگاههای پیام نور یا آموزش از راه دور
در ایران سیستم آموزش از راه دور با عنوان دانشگاه پیام نور شناخته می‌شود. دانشگاههای پیام نور نیز ازجمله دانشگاههای دولتی هستند و زیر نظر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری فعالیت می‌کنند، ولی سامانهٔ آموزشی آن با سایر دانشگاههای دولتی متفاوت است و بر مبنای آموزش نیمه‌حضوری استوار است. در این دانشگاهها دانشجویان می‌توانند در دروس تئوری بدون حضور در کلاس و با حضور در امتحانات آخر ترم واحدهای درسی خود را گذرانده و موفق به اخذ مدرک شوند. آموزش در این دانشگاهها نیز رایگان نیست، اما در مقایسه با دانشگاه آزاد و غیرانتفاعی شهریهٔ کمتری را دارند.
پنجم: دانشگاههای جامع علمی کاربردی
یکی از دانشگاههای وابسته به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری که با هدف ارتقاء سطح مهارت و قدرت عملی دانشجویان در مشاغل عملی تأسیس گردیده است، دانشگاههای علمی کاربردی هستند.
یکی از مزیت‌های خوب دانشگاه علمی کاربردی کم بودن هزینه‌های تحصیل نسبت به دانشگاه آزاد است. مزیت دیگر این دانشگاه بالا بودن لیست دروس عملی آن است که دانشجویان را با نکات عملی رشته‌ها آشنا کرده و آن‌ها را آمادهٔ ورود به بازار کار می‌کند.
ششم: دانشگاههای مجازی، دوره های مجازی
این دانشگاهها نوعی مراکز علمی هستند که دانشجویان می‌توانند از طریق اینترنت اقدام به ثبت‌نام در دانشگاه کرده و از میان لیست دروس ارائه‌شده دروس موردنظر خود را انتخاب کنند و از جلسات مجازی دروس استفاده کرده و موفق به اخذ مدرک گردند. این نوع مراکز برای افرادی که وقت کافی برای حضور در سر کلاس‌های درس را ندارند، مناسب است.
پذیرش دانشجو در این مراکز از طریق آزمون سراسری انجام می‌شود. در حال حاضر علاوه بر دانشگاههای سراسری، چند مؤسسه آموزش عالی غیرانتفاعی به ارائهٔ دروس به‌صورت مجازی پرداخته‌اند.